Ο ΛΟΓΟΣ ΩΣ ΑΡΕΤΗ.


Γράφει ο Δημήτρης Κ. Μπάκας



Προοίμιο
Ο λόγος συνιστά για τον άνθρωπο εκείνη την πνευματική ικανότητα, με την οποία αποκτά γνώσεις για το πραγματικό, αλλά και απομακρύνεται σε μεγάλο βαθμό από το πραγματικό. Για τον χειρισμό του λόγου έδωσε ο Πασκάλ τη χρυσή συνταγή: «να απορριφθούν οι δύο υπερβολές: το να μην αποδεχόμαστε παρά μόνο τον λόγο και αφετέρου το να αποκλείουμε τον λόγο». Κοντολογίς δεν πρέπει να θεωρούμε τον ορθολογισμό και τον ανορθολογισμό ως τελείως ασύμβατα, καθόσον ο κόσμος και η ζωή είναι αρμονική σύνθεση τών θεωρούμενων αντιθέτων.

Εισαγωγή
Οι Πυθαγόρειοι πρώτοι διέκριναν την πολυσημία του λόγου. Στη ρητορική σημαίνει αγόρευση, στη μουσική αρμονία τονικών αναλογιών, στην πολιτική επιχειρηματολογία πειθούς, στη φυσιολογία αναλογίες φυσικών μίξεων, στη γεωμετρία μαθηματικές αναλογίες, στην αριθμητική αναλογική σχέση αριθμών, στη θεολογία τον ίδιο τον Θεό. Στην επικοινωνία ο λόγος ως ικανότητα ανταλλαγής νοημάτων εκφράζεται με τη γλώσσα και λαμβάνει τη μορφή του προφορικού, γραπτού, πολιτικού, στρατιωτικού. επιστημονικού, κ. ο. κ. λόγου. Στη λογική προσδιορίζει την κινούσα αιτία. Στον φιλοσοφικό ορισμό εκδηλώνεται ως εκείνη η δύναμη του πνεύματος, που κατευθύνει τον νου μέσω κλίμακας σπειροειδούς αρμονίας στην αναζήτηση της ενότητας και τάξης του κόσμου με αυτοσκοπό την καθαρή γνώση. Είναι το αντίθετο του σκεπτικισμού, την αδιαπραγμάτευτη άρνηση για καθαρή γνώση. Διαστέλλεται από τη ρητορική ( τεχνική της πειθούς), τη σοφιστική, που έχει στόχο την αληθοφάνεια και παραπλάνηση, όπως και από τον δογματισμό, την άγονη ισχυρογνωμοσύνη. Ο λόγος τροφοδοτεί τον φρόνιμο δημιουργικό διάλογο χωρίς να αποκλείει την ενορατική έμπνευση, όταν βρίσκεται μέσα στα όρια της φρόνησης.

Από τον «λόγο» στον «Λόγο»
Ο λόγος ( λατινικό ratio) συνδέεται αναπόσπαστα με τη γλώσσα και τη λογική έχοντας κοινή αναγωγή στο ρήμα λέγω. Η γλώσσα συνιστά την έκφανση του λόγου. Είναι ως εάν το «ένδυμά» του. Ο λόγος και η λογική έχουν σχέση γενικής και ειδικής έννοιας. Η λογική ως επιστήμη προτείνει τις δικές της εκδοχές για τη συγκρότηση του ορθού λόγου. Ήτοι ο λόγος αδικείται εάν συγκρίνεται με τη γλώσσα και τη λογική.
Ο λόγος, όπως και ο πολιτισμός, αποκτά ολοκληρωμένο νόημα μέσα στην ιστορική διαδρομή του: Το αρχέγονο νόημα του όρου ( προσωκρατική σκέψη) σημαίνει την τάξη. Τη θεμελιώδη αιτιότητα που διέπει τον κόσμο. «Μια αιώνια ρυθμιστική αρχή»(Ηράκλειτος). Η στωική φιλοσοφία, τον συνδέει με την έννοια του Θεού αλλά επιβεβαιώνει και το αρχέγονο νόημά του ως βασική τάξη του Κόσμου.
Ο πυρήνας του νοήματος του Λόγου ως έκφραση τού απολύτως πρωταρχικού και καθολικού, διασώζεται στην ελληνοϊουδαϊκή φιλοσοφία. «Η ιδέα των ιδεών» (Φίλων Αλεξανδρεύς). Η Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο περικοπή: « Εν αρχή ην ο λόγος, και ο λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο λόγος» επιβεβαιώνει την ουσία του. Ο Λόγος του

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο